Dizde Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları
Diz vücudun en büyük ve harekette hayati önemde bir eklemdir. Dizin sabitliğini yan bağlar ve çapraz bağlar sağlar. Çapraz bağlar diz ekleminin içinden uyluk(femur) ve kaval(tibia) kemiğini bağlar. Bu bağlar kısa bir halat gibi bu iki kemiği sıkıca birbirine bağlar, diz bükülürken ve düzken gerekli olan sabitliği sağlarlar. Önde bulunana ön çapraz bağ (ÖÇB), arkada olana arka çapraz bağ (AÇB) denir. Yan bağlar femur ve tibia kemiklerini iç ve dıştan (dış yan bağ tibianın dış arkasında bulunan fibula kemiğine yapışarak indirekt yoldan tibia’yı sabitler) birbirlerine bağlayarak sabitler. Diz ekleminin her iki yana açılmasını engeller. Aynı zamanda bu kemiklerin dönme hareketlerini sabitlemede çapraz bağlara destek olur.
Ön çapraz bağ (ÖÇB) yaralanmaları
Ön çapraz bağ (ÖÇB) tibia’ nın femur ‘a göre öne kaymasını engeller. Aynı zamanda tibia’nın dönme hareketini de engeller. Ön çapraz bağ ani yön değiştirme, diz dönmesi, koşarken, kayarken yavaşlama, zıplama sonrası yere inerken, dize direkt darbe ile yaralanabilir.
Ön çapraz bağınız yaralandığında hemen bir ağrı hissetmeyebilirsiniz. Bir kopma sesi veya dizde aniden bir boşalma veya kayma genellikle hissedilir. Saatler içinde diz şişer ve ayağa kalkıldığında ağrı olur. Ön çapraz bağ yırtığına iç yan bağ yaralanması ve dış menisküs yaralanması eşlik edebilir.
ACL yırtıklarının temel tanı ve değerlendirme yöntemi hastanın bir ortopedi uzmanı tarafından muayene edilmesidir. Çeşitli muayene testleri vardır. Özellikle operasyon kararını verdiren stabilite testleri muayene ile yapılmaktadır. Bu tip diz yaralanmaları olan hastalarda başka kemik patolojilerini tesbit için direkt röntgenler, eklem içi patolojiler için MRG istenebilir. Cerrahi ve cerrahi olmayan tedavi alternatifleri vardır.
Cerrahi olmayan tedavi; Tam olmayan (parsiyel ) yırtıklar, yaş veya genel olarak düşük fiziksel aktiviteleri olanlar dizlerde cerrahi tedaviye gereksinim duyulmayabilir. Bu tür hastaların uyluk ön ve arka adelelerini (quadriceps ve hamstring) geliştirici düzenli çalışma yapmaları, özel dizlik kullanmaları önerilir.
ACL yırtığı olan aktif ve spor yapmak isteyen hastalarda gereklidir. Zaman zaman diz dönmesine gelişen aktivitesi daha az olan kişiler de dize güveni geri getirmek ve kıkırdak hasarını engellemek için önerilmektedir. Cerrahi tedavide genellikle artroskobik olarak diz çevresindeki bir tendon (veya bir parçası) kullanılarak ön çapraz bağın orjinal anatomisine uygun bir rekonstriksiyon sağlanır. ACL rekostriksiyon ameliyatı sonrası yaklaşık 1,5 ay hasta dizlik kullanır, 3 ayda koşma egzersizlerine ve 6. Ayda futbol, basketbol gibi temas sporlarına izin verilir. Ciddi bir fizik tedavi ve rehabilitasyon programı uygulanır.
Yan bağ yaralanmaları
İç yan bağdaki (MCL) yırtıklarda cerrahi tedavi gerekmez. Bu durumda doktorunuzun kararına göre bir bandaj veya çeşitli dizlik seçeneklerinden biri kullanılabilir. 6 hafta dizlik kullanılır. Bu durumlarda günde 2 – 3 kez 15 – 20 dakika buz uygulaması, bacağı yukarıda tutma, istirahat şişlik ve ağrının daha hızlı iyileşmesine yardımcı olmaktadır. Fizik tedavi ile hasta tekrar sağlığına kavuşur.
